Jorge Volpi: “Donald Trump ve Elon Musk korku yaratmaya çalışıyorlar, Edgar Allan Poe karakterleri olabilirlerdi”

40 yaşında, bilinmeyen bir nedenle vefat etti. Son teoriler, onun seçim yolsuzluğu sonucu ölmüş olabileceğini öne sürüyor. Baltimore'da bir meyhanenin önünde korkunç bir durumda ve kendisine ait olmayan kıyafetlerle bulundu. Bunlar ona yakışmıyordu ve görünüşüne dikkat ediyordu. Meyhane, 1849 yılının o soğuk sonbaharında oy verme istasyonu olarak kullanılıyordu. Seçmenlerin görsel olarak tanınabileceği bir seçmen kayıt sisteminin olmadığı o günlerde, savunmasız insanları kaçıran, hapseden, sarhoş eden veya uyuşturan ve üzerlerindeki giysileri değiştirerek tekrar tekrar oy vermelerini sağlayan haydutlar vardı. Bir de üstüne tüberküloz hastalığı eklenince birkaç gün sonra ölümü kaçınılmazdı.

Bazı korkunç ve ironik hikayeleri için iyi bir argüman olabilecek bir teori, sadece 40 yaşında ölmüş olmasına rağmen onu hikaye anlatıcılığı ve dehşet konusunda bir usta yapan, birçok başka hikayenin de türediği bir gövde: Edgar Allan Poe (1809-1949), The Fall of the House of Usher , The Masque of the Red Death , Ligeia or The Pit and the Pendulum gibi eserlerin yazarıdır; bu eserlerin bazılarının başlıkları, İspanyol hikayelerinin önde gelen yayıncısı Páginas de Espuma tarafından yayımlanan Complete Stories adlı eserinin yeni, açıklamalı ve eksiksiz baskısında yer almaktadır.

"Gelecek korkusunun veya Trump'ın yarattığı korkunun damga vurduğu bir çağda, onun hikayeleri daha da yankı buluyor"

Her şeyden önce cüretkar bir hareket olan bir yenilik: Yayıncı, Poe'nun öykülerinin tamamını, en ünlü çevirisi olan Julio Cortázar'ın 1956 tarihli çevirisiyle yirmi yıl kadar önce piyasaya sürmüştü; ancak editör Juan Casamayor, "her klasik yazarın çağdaş bir baskıyı hak ettiğine" inanıyordu. Ve öykülerinin dilini, Cortázar'ın çevirmemeye karar verdiği dizeleri, hatta kendi eliyle çevirmeye karar verdiği dizeleri bile ortadan kaldırarak, bugünün diline ve düşüncesine yaklaştıracak yeni bir dile ihtiyaç vardı. Poe'nun dersini Black Mirror'a kadar uzanan pek çok torunundan öğrenen okuyuculara.

Yeni çeviri için seçilen kişi, yakın zamanda Virginia Woolf'un edebi denemeleriyle ilgilenen ve "Poe'nun çağdaş okuyucular üzerindeki büyüsünü yenilemeye çalıştığını" iddia eden Rafael Accorinti'ydi. “Cortázar’ın kendi döneminde yaptığı çeviri temel nitelikteydi” diye açıklıyor, ancak çevrilen şeyin sözlü anlatıma mutlaka uyması gerekmediğini de hatırlatıyor. “Poe çevirisi çok şiirsel, lirik... ve İngilizcede farklı duyuluyor, ama her çevirinin kendine özgü bir zamanı var ve klasik bir yazarın edebi biyografisinin bir parçası.”

“40 yaşında öldü ve bu yüzden onun evreni her yaştan genç okuyucu için çekici olmaya devam ediyor”

Bugün okuyucularının binbir şekilde alıp okuduğu bir klasik. “Poe edebiyatı tozlaştırdı, türler yarattı. Dedektif hikayesi, terör ve terörün içinde perili ev fikri Usher Evi'nin Çöküşü ile. Ve bilimkurgu. John Collier, Poe soyundan geliyor ve The Twilight Zone'un senaristiydi. Bugünün çocukları Black Mirror'ı izlemiştir ama bilmeleri gerekir ki, bu film oradan geliyor ve kökeni Poe'ya dayanıyor. O olmasaydı Saki'den Lovecraft'a, Stephen King'e ve tabii ki Mariana Enriquez ve Mónica Ojeda'ya kadar pek çok yazarın hikayesine sahip olamazdık. Bu baskının ortak editörü olan yazar Fernando Iwasaki, her öykünün Manuel Vilas, Alejandro Zambra ve María Fasce gibi yazarlar tarafından yorumlandığını söylüyor ve ekliyor: "Bilimkurguda Ray Bradbury de Poe gibi, Philip K. Dick de öyle olabilir." Ve Mariana Enríquez ile Patricia Esteban Erlés'in yazdığı çift prologu var.

Iwasaki ayrıca, “Poe henüz 40 yaşında öldü ve biz bunun, onun dünyasının, vizyonunun, evreninin her çağdaki genç okuyucular için bu kadar çekici kalmasının nedenlerinden biri olduğunu düşünüyoruz.” diyor. “Aynı zamanda edebiyatta sevginin, cömertliğin, nezaketin inşasının karanlık bir noktaya ulaştığı bir zamanda yazıyor. 19. yüzyıldan itibaren edebiyatın dikkati, bugün bile eğlence, gösteri haline gelmiş olan uğursuz, karanlık, rahatsız edici, korkutucu, sıra dışı olana yönelmeye başladı.

Hikaye anlatıcılığı ve korku ustası Lovecraft, Stephen King ve Mariana Enriquez onun soyundan geliyor

Bu anlamda, “Bugün bu baskıya yaklaşan gençlerin kötülükle bizimkinden tamamen farklı bir ilişkisi var” diye düşünüyor. Bugünün genç okurunun, daha çocukluğundan itibaren özümsediği bir kötülük, uğursuzluk, karanlık fikri vardır. Poe'yu 14 yaşındayken Lima'da okuduğumda, marjinal bir yazara yaklaştığımı hissettim. Oysa bugün o, kötülüğün önemli bir yer tuttuğu, bir gösteri olduğu, politik söylemin, günlük yaşamın bir parçası olduğu ana akımın bir parçası."

Kitabın diğer editörü Meksikalı yazar Jorge Volpi ise, “Carlos Fuentes her zaman edebiyatın harikalarından birinin, sadece eskilerin modernleri etkilemesi olmadığını, sadece geçmişte basılan bir kitabın günümüzde basılan kitapları etkilemekle kalmadığını, günümüzde basılan kitapların da geçmişteki kitapları etkilediğini söylerdi ve bu yeni baskıyla başımıza gelebilecek şey de budur.” diye anımsıyor. Okuyucuların çoğu, Mariana Enriquez veya Stephen King aracılığıyla korku edebiyatıyla tanışmış gençler olacak ve bu güncel bakış açısı, Poe'nun metinlerini okuma biçimlerini etkileyecek, onları sanki çağdaşmış gibi görecekler ve belki de şu anda buldukları her şeyin tohumunun zaten burada olduğunu keşfedecekler."

Ve "İçinde yaşadığımız, özellikle gelecek korkusu, küresel ısınma korkusu, yapay zeka korkusu, Donald Trump veya Elon Musk gibi Poe karakterleri olabilecek figürlerin tüm dünyada kışkırtmaya çalıştığı korkunun damga vurduğu bir zamanda, bu hikayelerin politik olarak bile daha büyük bir yankı uyandırabileceğini" belirtiyor.